Wewnętrzny Gaslighter – Głos, który Odbiera Ci Zaufanie do Siebie

rzeszowpsycholog
22 maj
3 minut(y) czytania

Czy zdarza Ci się kwestionować własne emocje, pamięć albo intuicję? Myślisz: "Może przesadzam", "Może to ja źle zapamiętałem", "Pewnie jestem zbyt wrażliwa"? "Czy powinnam tak się czuć"?

Możliwe, że to nie przypadek albo możliwe, że działa w Tobie „wewnętrzny gaslighter” – tryb psychiczny ukształtowany przez doświadczenia z dzieciństwa, który podważa Twoją rzeczywistość i zaufanie do samego siebie.

Czym jest gaslighting?

Gaslighting to forma psychicznej manipulacji, która sprawia, że osoba zaczyna wątpić w swoje wspomnienia, postrzeganie rzeczywistości, a nawet w zdrowie psychiczne. Termin pochodzi z filmu „Gaslight”, gdzie mężczyzna celowo manipuluje otoczeniem, by wmówić żonie, że traci zmysły. Zdradliwa natura gaslightingu polega na tym, że podważa on zdolności, które są potrzebne, aby go rozpoznać i się przed nim bronić. (za: Offer Maurer „The Inner Gaslighter Mode: A Schema Therapy Perspective on Self-Doubt and Reality Distortion”)

Jak powstaje wewnętrzny gaslighter?

W dzieciństwie dziecko potrzebuje stabilnej, przewidywalnej opieki i potwierdzania jego emocji oraz doznań. Jeśli jednak opiekunowie:

zaprzeczali faktom („To się nie wydarzyło”),
umniejszali emocjom („Jesteś przewrażliwiona”),
mieszali w głowie (zmieniali wersje wydarzeń, unikali odpowiedzi),
nie reagowali na krzywdę,

dziecko zaczyna internalizować ten sposób traktowania – powstaje wewnętrzny gaslighter: wewnętrzny głos, który sabotuje zaufanie do samego siebie.

Po co to dziecko robi?

To mechanizm przetrwania. Uznanie, że rodzic się myli lub krzywdzi, może być zbyt bolesne – dziecko woli uwierzyć, że samo jest „dziwne” lub „trudne”. To pozwala utrzymać iluzję bezpieczeństwa i bliskości, ale kosztuje bardzo dużo psychicznie.

Objawy działania wewnętrznego gaslightera w dorosłości

Nieustanne wątpliwości: „Czy to naprawdę się wydarzyło?”, „Czy to ja zawiniłem?”
Poczucie zagubienia i dezorientacji: trudność z oceną sytuacji, brakiem spójnego obrazu siebie.
Trudności w relacjach: przyciąganie partnerów, którzy powielają wzorzec gaslightingu; ciągłe szukanie potwierdzenia z zewnątrz.
Trudność z wyrażaniem emocji: częste przepraszanie, tłumienie złości, automatyczne przyjmowanie winy.
Zaniżona samoocena i poczucie bezradności.

Jak z tym pracować? – podejście terapii schematów

Terapia schematów traktuje wewnętrznego gaslightera jako odrębny tryb (mode), który można zidentyfikować, zrozumieć i osłabić. Oto kluczowe strategie:

1. Ograniczone rodzicielstwo (limited reparenting)

Terapeuta dostarcza pacjentowi tego, czego zabrakło w dzieciństwie: akceptacji, walidacji, empatii. Pomaga odbudować zaufanie do własnych emocji i odczuć.

2. Mapowanie poznawcze (cognitive mapping)

Wspólnie z terapeutą pacjent identyfikuje:

skąd się wziął tryb gaslightera (np. krytyczny rodzic),
co go aktywuje (np. błąd, krytyka),
jakie myśli i emocje wywołuje,
jak wpływa na zachowanie.

Tworzy się mapa działania trybu, co zwiększa samoświadomość i umożliwia interwencję.

3. Dialogi na krzesłach (chair dialogues)

Pacjent „rozmawia” z gaslighterem jako zewnętrznym bytem, siadając na osobnym krześle i odgrywając różne role. Celem jest rozdzielenie siebie od destrukcyjnego trybu i budowanie głosu Zdrowego Dorosłego.

4. Reskrypcja wyobrażeniowa (imagery rescripting)

Pacjent wraca wyobrażeniowo do bolesnych wspomnień i wprowadza tam Zdrowego Dorosłego, który interweniuje, chroni, waliduje i wspiera Dziecko. To transformuje emocjonalne znaczenie dawnych doświadczeń.

5. Uważność, praca z ciałem, listy, bajka?

Ćwiczenia pomagające odzyskać kontakt z ciałem i emocjami pozwalają odzyskać sprawczość.

List do wewnętrznego gaslightera: Napisz list, w którym konfrontujesz jego głos. To rytuał odzyskiwania głosu i granic.
List do siebie jako dziecka: Napisz do siebie z perspektywy Zdrowego Dorosłego. W liście możesz użyć prostych słów: „Wiem, że wtedy było ci bardzo trudno. Nie byłeś dziwny – byłeś sam. Teraz już nie jesteś.”
Bajka z czułym przedmiotem (np. kocyk, miś): Zainspiruj się Bajką - Co powiedział tata i Miłość autor : Astrid Desbores i napisz sobie kartkę, zrób zdjęcie na którym mogłyby widnieć słowa :

„To, co cię boli, nie jest dowodem, że jesteś zepsuty. To znaczy, że coś ważnego zostało zranione.” Przeczytaj sobie bajkę, weź misia, otul się kocykiem, i powiedz na głos z Pespektywy Zdrowego Życzliwego Opiekuna „To, co czujesz, ma znaczenie” – przestań wierzyć w głos gaslightera.

Podsumowanie

Wewnętrzny gaslighter to nie „cecha charakteru”, tylko mechanizm obronny z przeszłości. Można go rozpoznać, osłabić i przestać mu wierzyć. Terapia schematów oferuje konkretne narzędzia, które pomagają odzyskać zaufanie do siebie i swojego emocjonalnego kompasu. To proces odzyskiwania zaufania do siebie, zdrowych granic i emocjonalnej autonomii. Terapia schematów daje konkretne, sprawdzone narzędzia, by ten destrukcyjny tryb rozpoznać, osłabić i wzmocnić Zdrowego Dorosłego

Wpis na podstawie Materiałów edukacyjnych na podstawie prezentacji i webinaru „The Inner Gaslighter Mode” – dr Offer Maurer (2025).